HSP HSS (hoogsensitief persoon, high sensation seeker)
Dagboek van een HSP HSS’er #2
Na een heftige periode in mijn leven besloot ik om op deze weblog een open dagboek te creëren: een inkijkje in mijn leven. Het leven van iemand die kenmerken van HSP HSS bezit. Ik schrijf bewust niet “Ik bén een HSP HSS’er”, want ik ben nog zóveel meer dan dat. De termen HSP en HSS zijn ‘maar’ labels; het zijn stereotyperingen.
Ik, als mens, élk mens wat dat betreft, ben meer dan mijn labels. Of, zoals de Deense filosoof Søren Kierkegaard ooit schreef: “If you label me, you negate me” (NL: “Als je mij labelt, negeer je mij”).
In #1 van mijn dagboek schreef ik al, dat ik tussen februari en mei ’24 tweewekelijks met een therapeut sprak.
“Mijn gesprekken met mijn therapeut en onderzoek leerden me dat ik een veel gevoeliger afgesteld karakter heb dan de meeste mensen. Dat is geen fabeltje. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het brein van iemand met hsp anders werkt / afwijkt van de massa. De amygdala is het deel van het brein dat inkomende prikkels aan emotionele beleving prikkelt. Hoogsensitieve personen hebben een veel gevoeligere (lees: veel actievere) amygdala dan niet-hoogsensitieve personen. Ze zijn vrijwel altijd hoog-empathisch / inlevend.
Naar HSS is nog weinig tot geen onderzoek gedaan in het brein, maar bekend is inmiddels: een High Sensation Seeker heeft een sterke drive naar vernieuwing en verandering of fysieke ervaringen die intense gevoelservaringen geven; is snel verveeld en vermijdt sleur, routine en verveling en vertoont meestal één of meer kenmerken van ontremming.“
HSP HSS: vaak onbegrepen
De relatief extreme empathie / inlevingsvermogen van een hoogsensitief persoon (hsp) is – op zichzelf al – zowel een Zegen als een Vloek.
Een HSP’er tracht ernaar anderen en hun beeld van de wereld te begrijpen. En hun eigen beeld van de wereld is vrij toegankelijk; ze houden er weinig mentale bescherming op na. Hun innerlijke belevingswereld delen ze graag met je. Dit alles kan ervoor zorgen dat ze zichzelf wegcijferen of zelfs ten ‘prooi’ vallen aan minder goedwillenden – zoals narcisten, alcoholisten, etc. (been there, done that).
De empathie van een hsp’er is prachtig. Ze zijn inlevend. Diep doorvoelend. En het zijn vaak helers. Maar zoals het gezegde luidt: “Bij de loodgieter lekt het ook weleens”.
Helaas worden hoogsensitieve personen door hun omgeving vaak minder goed tot zelfs helemaal NIET begrepen.
De fout die een (nog-)niet-zelfbewuste hsp’er daarin maakt, is denken dat iedereen over hetzelfde niveau van empathie en inlevingsvermogen beschikt. Dat is een verkeerde aanname die tot veel emotionele pijn kan leiden.
Voor een HSP HSS’er is dit nóg lastiger: die voelen zich vaak compleet onbegrepen.
Een persoonlijk voorbeeld
Ik ben een HSP HSS’er. Ik voel dingen diep, héél diep. Ik sta regelmatig met het water in mijn ogen van geluk – en van dankbaarheid (“dat ik leef”) – als ik naar een zonsopgang of zonsondergang kijk. En voordat ik mezelf beter begreep kon ik nog wel eens onverklaarbare woede, sociale angst of verdriet voelen als ik een veel te drukke week had of ergens onrechtvaardigheid zag.
Maar, tel daarbij mijn liefde voor de extreme levenservaringen op en je hebt een cocktail van interesses die niemand anders lijkt te begrijpen.
Zo vertelde ik laatst in een vriendinnengroep – na mijn vakantie in Hurghada – dat ik terug wilde om met haaien te duiken. Wat ik van binnen voelde? Ik was hier zó GIGANTISCH ENTHOUSIAST OVER dat de voorpret bij mij al begonnen was. En ik wilde die pure vreugde delen met de mensen in mijn omgeving.
Maar hoe het op hen overkwam, buiten dat ze me voor gek verklaarden? Mijn zusje vertelde me laatst dat ze me “Een negatieve aandachtstrekker vindt die erop kickt dat mensen me dan vertellen dat ik dat maar beter niet moet doen” – in dit geval duiken met haaien, maar er zijn nog tientallen andere voorbeelden. Waarbij ze meldde: niet alleen ík vind dat, je ouders en je vriendinnen ook.
Ik kan de bovenstaande zin echt schrijven met een diepe gekwetstheid en tranen in mijn ogen. Ik voel me hierin namelijk zowel onbegrepen, maar ook enorm afgewezen om wie ík ben. Mijn oprechte vreugde en mijn enthousiasme om mijn interesses met mijn omgeving te delen worden blijkbaar als iets negatiefs gezien. Waarna ik ben gaan denken:
- Ik bevind me in de verkeerde omgeving met mensen die mijn beeld van de wereld niet delen – of niet kunnen delen;
- Het is beter om helemaal niets meer met deze mensen te delen.
Die laatste is een trauma-response waar ik me graag aan zou houden, maar laten we eerlijk zijn: mensen helemaal uitsluiten van je leven creëert ook een zekere afstand. Toch moet ik dit meer gaan leren en hier een betere balans in gaan houden.
Als hss’er heb ik ontremming nodig
Als hss’er heb ik ontremming nodig. Wat bedoel ik daarmee?
Ontremming wordt vaak negatief gedefinieerd, als een eigenschap waarbij je weinig tot geen controle uitoefent over je impulsen. Bijvoorbeeld een eet-ontremming: teveel eten zonder verzadiging te voelen – daar kom ik zo op terug. Of “seksueel ontremd” zijn. Het woord zegt het al: er zit – letterlijk – geen rem op. Soms wordt zelfs een hypomanie, als onderdeel van een bipolaire stoornis, genoemd als voorbeeld van een hele reeks ontremmingen. Al dan niet tijdelijk.
Als HSP HSS’er heb ik dergelijke manies niet (meer). Vroeger had ik ze wel. Maar inmiddels zijn er bij mij – over het algemeen – geen depressieve en hyperactieve pieken en dalen aanwezig; het is meer een constante. Wat ík voel is een eeuwig innerlijk conflict. Ik zoek continu naar de balans tussen stilte én sensatie.
Maar wat ik geloof, is dat een HSP HSS’er die zichzelf niet goed kent – of leert kennen – en dus nooit met zichzelf leert omgaan, in de klinische aanpak bestempeld wordt als een “bipolaire stoornis”. Daarmee is de uitspraak dat je over een bipolaire stoornis “heen kunt groeien” een vrij logische.
En mede daarom is zelfkennis ontzettend belangrijk voor een HSP HSS’er.
De eet-ontremming: een ongezonde HSS-prikkel
“Het bizarre is: sinds ik, na veel zelfonderzoek, (cognitieve gedrags)therapie en veel persoonlijke en spirituele ontwikkeling, ein-de-lijk mijn hart in dit levenn aan het volgen ben… begin ik letterlijk de ‘zwaarheid’ van het leven te verliezen. De overtollige kilo’s ‘vliegen’ er eindelijk op een gezonde manier af.”
Als tiener was ik een wild child. Een durfal. Ik wilde toen al heel erg graag skydiven, snowboarden, parasailen, surfen, en noem maar op. Tegelijkertijd was ik een kalm – bijna stil – observerend, verlegen, vriendelijk meisje. “Stille wateren hebben diepe gronden”. werd er vaak over mij gezegd.
Maar ik moet je eerlijk zeggen: tot mijn 35ste heb ik mijn leven vooral geconformeerd aan maatschappelijke verwachtingen. Met hier en daar een moedig uitstapje, zoals het alleen reizen. Hoe meer ik op reis was, hoe gelukkiger ik me voelde en hoe meer ik straalde.
Maar hoe meer ik thuis was, in Nederland, met een 9-5 baan – waar ik overigens in omhoog schoot en net even iets té goed mee verdiende (geld nagelde me lange tijd vast om geen andere keuze te maken), hoe ongelukkiger ik werd. Ik begon die ongelukkige gevoelens weg te eten. Suikerrijk voedsel werd mijn soelaas. Mijn verlichting, mijn steun, mijn oplossing voor de ‘zwaarheid’ die ik in de rest van mijn leven voelde. En die zwaarheid begon – door het vele eten – letterlijk áán mij te kleven. Met morbide obesitas als gevolg.
Het bizarre is: sinds ik, na veel zelfonderzoek, (cognitieve gedrags)therapie en veel persoonlijke en spirituele ontwikkeling, ein-de-lijk mijn hart in dit leven aan het volgen ben… begin ik letterlijk de ‘zwaarheid’ van het leven te verliezen. De overtollige kilo’s ‘vliegen’ er eindelijk op een gezonde manier af.
Dankbaar dat ik het leven zo intens mag voelen
De vraag “Waarom ben ik zo?” ben ik allang voorbij.
In mijn zoektocht naar wie ík ben, vond ik ook de Hand die alles geschreven heeft. Het Al-Ene. God. Allah. Het Universum. Of hoe je het ook noemen wilt.
Ik ben wie ik ben, omdat ik zo geschapen ben. Mezelf verzetten tegen wie ik ben heeft geen zin – dit heb ik onbewust al 35 jaar lang gedaan.
De komende 35 jaar leg ik mezelf erop toe om ‘mij’ – met AL m’n eigenaardigheden – volledig te omarmen. En om dichter bij mezelf te gaan leven. Ik leef nu eenmaal op een andere snelheid; een andere frequentie dan de meeste mensen. En dat is helemaal prima.
Een prachtig fragment uit Chef’Special’s “Speed of Light”:
I got real tears running down my faceI got real fears waiting to be facedBut I’m still here it’s another dayAnd I’m still hereI got blue skies open up above meLet me hold you tightTell me that you love me, it’s a… new lifeOh nothing’s ever felt more realHold me close crazy lifeI’m living at the speed of lightTime and grace surround meAs I sit and wonder why
Ps. Vermoed je ook HSP HSS kenmerken bij jezelf?
Het boek “Thrill: The High Sensation Seeking Highly Sensitive Person” van Tracy M. Cooper kan je helpen om jezelf beter te leren begrijpen.
