“Een hoogsensitieve HSS zijn, zorgt voor een groot contrast in je persoonlijkheid. Je kent vele uitersten en bent voor je omgeving vaak niet in een hokje te plaatsen. Het ene moment kan je stralen, trek je alles naar je toe, heb je de lead, geniet je met volle. teugen en het andere moment ben je veel meer teruggetrokken. Je geniet dan intens van het alleen zijn en je wilt weinig mensen om je heen. Je zoekt de in jouw ogen ultieme saaiheid. Het ene moment ben je empathisch, rustig en vriendelijk naar je omgeving en het andere moment lijk je wel een egoïst. Die alleen nog maar doet wat nu voor jou nodig is.”
Boekrecensie: “Prikkels bijten niet!” van Saskia Klaaysen
Een tijdje geleden besloot ik “het dagboek van een HSP HSS’er” te publiceren. Dit was voor mij een uitlaatklep, waarin ik de bevindingen van mijn zoektocht naar mezelf deel. Want ik ben een vat vól tegenstrijdigheden – zo weet ik al van jongs af aan. De laatste maanden ben ik dit echter pas een plekje gaan geven. Ik bezit namelijk de kenmerke van een High Sensitive Person (HSP) én een High Sensation Seeker (HSS). Oftewel: een hoogsensitieve HSS, zoals Saskia Klaaysen, eigenaar van Anahata Training & Coaching, dat in haar boek omschrijft.
Ik las haar boek “Prikkels bijten niet!” en dit was een feest der herkenning – voor mij. Het boek is een soort handleiding voor de hoogsensitieve HSS die wegwijs wilt worden in onder- en overprikkeling.
In dit artikel deel ik mijn boekrecensie.
Prikkels bijten niet!
Al direct in de inleiding merk ik de overeenkomsten tussen Saskia en mezelf. Ook ík herkende me deels wél, maar deels ook niet in het hoogsensitief zijn. En ook ík heb, net als Saskia, sociale geografie gestudeerd, maar daarna een compleet ander carrièrepad genomen. En ook ík wil continu blijven leren en ontwikkelen. “Als ik verveeld ben, heb ik snel iets nieuws gevonden om mij op te storten.” Ik herken ook haar struggles dat niet iedereen in je omgeving dit begrijpt.
Ik deel Saskia’s karaktereigenschap van het willen nemen van een grote verantwoordelijkheid, maar tegelijkertijd ook de eigenschap om mezelf terug te trekken en me voor iedereen af te sluiten als ik me niet langer met ziel en zaligheid kan verbinden aan het doel.
Saskia was 24 toen ze haar eerste burn-out en bore-out kreeg. Ik was 26. En, net als bij Saskia, herhaalde die burn-out en bore-out zich enkele jaren later (10 jaar later om precies te zijn) nóg een keer.
De innerlijke tegenstrijdigheid van een hoogsensitieve HSS is regelmatig vermoeiend. Voor anderen, maar ook vóóral voor jezelf – wanneer je er tegen vecht.
Hoogsensitieve HSS maken maar een klein deel van de bevolking uit. Saskia hanteert de volgende definitie van de hoogsensitieve HSS in haar boek:
- Is hoogsensitief en heeft een aangeboren temperament met een grote gevoeligheid voor interne en externe stimuli en het diepgaand verwerken van en sterk reageren op deze informatie
- Heeft een sterke drive naar vernieuwing en verandering of fysieke ervaringen die intense gevoelservaringen geven
- Is snel verveeld en vermijdt sleur, routine en verveling en vertoont meestal één of meer kenmerken van ontremming.
*Ontremming: ergens geen rem op hebben. Bij ontremd gedrag heeft iemand moeite zijn impulsen en gedrag te controleren, alsof de ‘natuurlijke rem’ eraf is. De ontremming kan zich op verschillende terreinen uiten: motorisch, emotioneel, verbaal of op het gebied van financiën, voeding en/of seksualiteit.
Godzijdank kan ik me seksueel prima beheersen, maar bij mij zijn ontremmingen qua voeding en financiën duidelijk waarneembaar (gelukkig zonder schulden).
De hoogsensitieve HSS met hoogbegaafdheid
Wat mij al jaren stoort aan mezelf is dat ik niet lang ‘tevreden’ kan zijn of blijven met simpele opdrachten of routinematige zaken – ik verveel me té snel. In privésferen én in mijn zakelijke leven.
Ik weet nu eenmaal van mezelf dat ik liever mijn tanden in zo complex mogelijke onderwerpen zet. Daar groei én bloei ik van (op).
Ik heb weleens geroepen dat ik hoogbegaafd kon zijn, en mijn oma zei dit op jonge leeftijd al over mij. Toen ik deze term binnen de familie deelde werd ik echter uitgelachen; ik was immers geen NASA wetenschapper, vooraanstaand wiskundige of Nobelprijswinnaar, toch? Alsof dat het enige criterium voor hoogbegaafdheid is…
In “Prikkels bijten niet!” legt Saskia uit dat de relatie tussen hoogsensitieve HSS en hoogbegaafdheid niet eens zo ver gezocht is. In hoofdstuk 5 gaat ze er dieper op in.
Enkele passages uit dit hoofdstuk (p. 76-77):
“Ongeveer 2 tot 3% van de bevolking is hoogbegaafd. Uit onderzoek blijkt dat 87% van de hoogbegaafden hoogsensitief is. Het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen is voorzichtiger en stelt dat 77,2% van de hoogbegaafden hoogsensitief is. Theoretisch gezien kunnen we stellen dat ongeveer 10% van de hoogsensitieve personen hoogbegaafd is. Ik denk zelf dat dit percentage hoger ligt gezien de resultaten uit mijn onderzoek die ik later in deze paragraaf bespreek.
Hoogbegaafdheid heeft vele definities met een diversiteit aan uitgangspunten. Inmiddels zijn de meeste wetenschappers, hoogbegaafdheidsspecialisten en hoogbegaafden het eens dat hoogbegaafdheid meer is dan alleen een IQ van >130. Dat is ongeveer 2,3% van de bevolking. Dit getal mag niet leidend zijn, omdat een hoge intelligentie slechts één van de kenmerken is van hoogbegaafdheid. Tessa Kieboom beschrijft hoogbegaafdheid als twee luiken, het denk- en zijnsluik. Deze twee luiken laten denken en voelen bij elkaar komen. Het denkluik gaat over het denkvermogen. Dit omvat een hoge Intelligentie (IQ), creativiteit en een sterke motivatie om te leren, de zogenaamde leerhonger. Het zijnsluik gaat meer over het voelen en heeft vier kenmerken: het sterke rechtvaardigheidsgevoel, grote gevoeligheid, kritische instelling en de lat hoog leggen. Een hoogbegaafde voelt zich vaak anders door deze eigenschappen.”
Uit eigen onderzoek van Saskia, gebaseerd op de vijf overprikkelbaarheden om hoogbegaafdheid te testen, blijkt dat ruim de helft van de hoogsensitieve HSS uit de onderzoeksgroep vermoedelijk hoogbegaafd is. Dit is overeenkomend met de resultaten uit een gelijksoortig Engels onderzoek.
Dat ik mezelf vermoedelijk hoogbegaafd acht is dus misschien zo gek nog niet. En wellicht dat ik het een keer kan laten testen voor meer zelfinzicht.
Mij gaat het er namelijk niet om, om de ’titel’ van hoogbegaafd te krijgen – ik geef weinig tot niets om titels en labels. Mij gaat het er vooral om dat ik beter met mezelf én mijn valkuilen wil leren omgaan. En als er anderen zijn waarin ik me kan herkennen en waar ik van kan leren… dan helpt mij dat alleen maar.
Hoogbegaafdheid Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens. Intens levens. Hij of zij schept plezier in creëren.
Leren omgaan met mezelf als hoogsensitieve HSS
Volgens Saskia is de standaardmetafoor die wordt gebruikt, dat “hoogsensitieve HSS met één voet op het gaspedaal en één voet op de rem leven”. Maar, zo betuigt Saskia: deze generalisatie doet de eigenschappen, de dynamiek van het leven en de persoonlijkheid van de hoogsensitieve HSS tekort.
De hoogsensitieve HSS heeft volgens Saskia vier kenmerken waar zij mee om moet leren gaan.
-
- Het zoeken naar fysieke kick en avontuur
- Het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van verandering en vernieuwing
- Ontremming
- Neiging tot snel vervelen
Zoeken naar fysieke kick en avontuur
Waarom heb ik een reisblog en ga ik, al meer dan 10 jaar, regelmatig alleen op reis? Het antwoord daarop is: ik heb die fysieke kick en het avontuur nodig om me levend(ig) te voelen.
Ik heb mijn motorrijbewijs; heb in een helikopters gevlogen; heb in een Lamborghini gereden; ik ben gaan raften op vakantie, en ik spring met gemak in een heteluchtballon in het buitenland. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik die fysieke uitdagende activiteiten nodig heb – ik snak er zelfs naar.
Op mijn bucket list staan nog de gekste dingen, zoals skydiven, zwemmen met haaien en bungeejumpen.
Als vrouw krijg ik nogal eens verbaasde blikken op als ik mijn dromen deel. Maar ik uit ze niet om er aandacht voor te krijgen – ik hou juist niet van die aandacht. Ik uit ze uit puur enthousiasme. Daarom vond ik het zo mooi om in het boek “Prikkels bijten niet!” ervaringen van andere hoogsensitieve HSS te lezen. Dit was voor mij een soort van bevestiging dat ik niet helemaal alleen, en niet compléét gek ben.
“Ik merk dat mensen onder de indruk zijn van een vrouw die alleen op reis gaat, meer dan honderd kilometer op de racefiets fietst, rotsen beklimt, en niet bang is vies te worden en te kamperen. Ze zijn vervolgens verbaasd als diezelfde vrouw in een rokje met hakken en make-up op een feestje verschijnt.”
Anna, wetenschapper, 35 jaar
“Ik geniet van de gevoelsintensiteit van avontuur: de angst die ik voel op het moment vlak voor ik uit het vliegtuig of van het plankje bij de zipline spring en gelijk daarna de enorme bevrijding van de onbegrensde vrijheid. Een motor vind ik te gevaarlijk, ik zie een te groot risico op letsel bij een ongeluk. Maar racen in een auto op een ijscircuit vind ik dan wel weer gaaf.”
Pauline, loopbaancoach, 45 jaar
Ik merk dat ik bij de groep hoor die graag extremere sporten doet (parachutespringen, bungeejumpen); die het niet eng vindt op alleen op reis te gaan; die van fysieke snelheid (hard rijden in een auto of op een motor, hard varen, zo snel mogelijk naar beneden skiën of snowboarden, etc.), en die van sporten die me een fysieke uitdaging geven (windsurfen, duiken, etc.) houdt.
Wat dat betreft zit ik goed met mijn reislust en mijn hobby, hoewel ik hier eigenlijk graag NÓG meer tijd vrij voor zou willen maken. En inmiddels heb ik – Godzijdank/Alhamdulillah – een partner gevonden die óók van deze fysieke kick houdt.
Het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van verandering en vernieuwing
Met al mijn reizen doe ik op regelmatige basis nieuwe ervaringen op. 12 dagen strand is dan ook niet aan mij besteed. Ik wil erop uit; ontdekken! En gelukkig gaat. dat nog altijd goed.
Waar ik daarentegen jarenlang – in mijn twintigerjaren – mee heb geworsteld, is het gebrek aan verandering en vernieuwing in mijn dagelijkse omgeving en op mijn werk.
Daardoor was ik regelmatig mijn interieur aan het veranderen. En op mijn werk liep ik regelmatig tegen dde lamp aan, wanneer ik dacht dat er zaken “anders en beter konden” maar ik tegelijkertijd niet het mandaat noch de macht had om die dingen te veranderen. En ik kan je vertellen: ik werd er geen beter persoon van in zulke situaties. Dát zijn de momenten geweest waarop ik me terugtrok en dacht “zak allemaal in een wak”. Dat zijn de momenten geweest waarop ik me totaal niet lekker voelde in mijn omgeving en me zelfs zeer ongelukkig kon voelen.
Ik vond daar een oplossing voor in het zelfstandig ondernemerschap. Op mijn 19e ‘verhuurde’ ik mezelf als marketing freelancer aan anderen, en op mijn 29ste richtte ik mijn eigen full-service marketingbureau op. Maar dat uurtje-factuurtje verdienmodel paste me tóch niet helemaal lekker en zodoende switchte ik naar de online verdienmodellen.
Vanaf 2020 raakte mijn persoonlijke ontwikkeling in een stroomversnelling. Ik liet me certificeren tot NLP coach; tot Birkman professional, en ik volgde een cursus storytelling voor (wedding) cinema. Daarna deed ik er nog een schepje bovenop en haalde ik meerdere certificeringen voor hypnose en hypnosetechnieken.
Ondertussen rondde ik beroepsmatig een opleiding tot senior communicatieadviseur op executive niveau af. Toch heb ik nog altijd het idee nog lang niet uitgeleerd te zijn…
Ik heb die nieuwe kennis, ervaringen en omgevingen continu nodig. Anders ga ik me vervelen.
Ontremming
Ik heb weleens gezegd: “Als ik me verveel eet ik”.
Het liefst zou ik elke keer een vliegticket naar steeds weer een andere bestemming boeken wanneer ik me verveel, maar dat laat mijn bankrekening niet toe. Dus werd eten mijn toevluchtsoord om zogenaamd “aan de verveling te ontsnappen”.
Ik heb nooit interesse in drugs, in gamen of in gokken gehad.
Eten, daarentegen – dat was makkelijk. De intense gevoelservaring van suikerrijk eten gaf me vaak een kick. Dat begon in mijn studietijd. Ik voelde me destijds ongelukkig en dat ongelukkige gevoel probeerde ik te dempen met lekker eten. Een focaccia op Utrecht Centraal. Een frappuccino na de lessen. En een pak koekjes naast de studieboeken. En steeds minder beweging natuurlijk… In mijn studietijd ging ik de 100 kilo over – en dat is er nooit meer af gegaan.
Ik heb me dan ook jarenlang geconformeerd aan verwachtingen van de maatschappij, terwijl mijn gevoel me iets anders in gaf. Maarja… het risico om buiten de gebaande paden te gaan vond ik tegelijkertijd erg groot. Alles achterlaten en met minimale financiële middelen opnieuw beginnen in een ander land? Die gedachte jaagde me angst aan. Ik zag er doembeelden bij. Nu heb ik spijt dat ik het nooit gedaan heb, en hoop ik het alsnog te gaan doen – met mijn partner.
Het gekke is: als ik op reis ben val ik vrijwel altijd af. Dan heb ik het naar mijn zin; ligt avontuur altijd om de hoek en voel ik nauwelijks drang om ‘slecht te eten’.
Maar in mijn dagelijkse omgeving moet ik eerlijk toegeven: ik kamp daarin nog altijd met verveling en sleur. Daarin komt de vierde en laatste eigenschap van een hoogsensitieve HSS bij mij enorm sterk naar voren.
Neiging tot snel vervelen
Uitspraken als “Ik word onrustig als ik lang thuis ben”; “Ik raak snel verveeld als ik steeds met dezelfde mensen ben met dezelfde verhalen” en “Ik heb een hekel aan de sleur van regelmaat” zijn absoluut op mij van toepassing.
Ik ga hier gewoon keislecht op.
Zoals Saskia omschrijft komt dit “door de behoefte van een hoogsensitieve HSS naar nieuwe omgevingen, mensen en activiteiten. Als dit uitblijft ontstaat verveling en gaat een hoogsensitieve HSS op zoek naar verandering. Sleur en regelmaat vindt een kwart van de HSP en driekwart van de hoogsensitieve HSS vreselijk. Lang hetzelfde doen is geen optie. Deze eigenschap hangt dus sterk samen met de behoefte naar het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van verandering en vernieuwing.”
Als ik me verveel merk ik dat ik iets wil doen om saaie en routinematige situaties te doorbreken – zélfs als dit niet altijd maatschappelijk gewenst is. Ik zoek dan willekeurige prikkels op om een staat van opwinding, arousal, te ervaren. In het verleden deed ik dit dus vaak door ‘lekkere dingen’ te eten. En nog steeds overigens. Maar ik merk aan mezelf dat ik nóg een manier heb gevonden om die opwinding te ervaren: door reizen te boeken. En of ik daar nu de vakantiedagen voor had of heb – of niet, ik deed en doe het gewoon.
Daarbij komt ook dat stukje ontremming weer kijken. De neiging om me onconventioneel groots uit te laten als ik daar in mijn dagelijkse bezigheden niet de kans toe krijg.
De enige ‘remedie’ die ik hierop kon verzinnen was: digital nomad worden. En in dat proces zit ik nu.
De hoogsensitieve HSS in bloei
Een hoogsensitieve HSS zijn, zorgt voor een groot contrast in je persoonlijkheid. Je kent vele uitersten en bent voor je omgeving vaak niet in een hokje te plaatsen. Het ene moment kan je stralen, trek je alles naar je toe, heb je de lead, geniet je met volle. teugen en het andere moment ben je veel meer teruggetrokken. Je geniet dan intens van het alleen zijn en je wilt weinig mensen om je heen. Je zoekt de in jouw ogen ultieme saaiheid. Het ene moment ben je empathisch, rustig en vriendelijk naar je omgeving en het andere moment lijk je wel een egoïst. Die alleen nog maar doet wat nu voor jou nodig is.
Volgens Saskia is er een stappenplan voor een gezonde dynamiek in het leven van een hoogsensitieve HSS. Daarvoor heeft ze zeven voorwaarden uitgeschreven:
-
- Je accepteert en bent jezelf
- Je ervaart zingeving en plezier
- Je hebt energie
- Je hebt een gezonde verbinding met anderen
- Je blijft bij jezelf
- Je zorgt voor jezelf
- Je vernieuwt en verandert
Boekrecensie “Prikkels bijten niet!”
Zoals ik al eerder schreef was dit boek voor mij een feest der herkenning. Ik kan het iedereen aanraden die zichzelf weleens omschrijft als “Een vat vol tegenstrijdigheden” of die van zichzelf vermoedt een hoogsensitieve HSS te zijn.
Saskia weet duidelijk waar ze het over heeft – niet alleen vanuit haar eigen ervaring, maar óók vanuit haar onderzoek onder andere hoogsensitieve HSS personen. Bovendien biedt ze een handig framework om met jouw eigen ontwikkeling als hoogsensitieve HSS aan de slag te gaan.
“Prikkels bijten niet!” is fantastisch boek dat mij vooral veel berusting en nieuwe inzichten heeft opgeleverd.
