Pesticiden in groenten en fruit: acute en chronische ziekmakers (risico voor zwangere vrouwen)
Ik schreef al eerder over hormoonverstoorders in schoonmaakmiddelen, maar wat blijkt? Schokkend: een nóg grotere boosdoener op dit vlak is onze voeding. En dan met name de zogenaamde gangbare ‘verse’ groenten en fruit die we consumeren.
Op de gangbare groenten en fruit in de meeste supermarkten zitten allerlei pesticiden. Oftewel: chemische bestrijdingsmiddelen.
In 2023 berichtte een team van food coaches:
“De hoeveelheid pesticiden op onze groenten en fruit neemt sterk toe. Dit blijkt uit onderzoek van de actiegroep Pesticide Action Network (PAN). Over een periode van 8 jaar is de hoeveelheid pesticiden die op ons eten zit, toegenomen met 61%.”
Sinds 1991 zijn er Europese regels voor de toelating en het gebruik van pesticiden (bron). De vraag is echter of deze regels toereikend zijn? De effecten van pesticiden op de menselijke gezondheid zijn alarmerend. En in de Europese regels wordt geen rekening gehouden met het cumulatieve effect (oftewel: de optelsom van het eten van verschillende voedingsproducten – met pesticiden).
Zo kan één aardbei al 10 mg aan pesticiden bevatten.
Eet je meerdere stukken groenten en fruit per dag, wat door het Voedingscentrum wordt aangeraden, dan krijg je dus al snel veel (te veel) pesticiden binnen. Dat is schadelijk voor de gezondheid.
Gek genoeg wordt daar voor baby’s rekening wél mee gehouden. Daarvoor is de toegestane norm van pesticiden – volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit – namelijk 1000x lager dan in de ‘gangbare’ groenten- en fruitsoorten in de supermarkten (“normen voor specifieke groepen” = < 0,01 mg). Maar daar hoor je bijna niemand over. En je vraagt je af: hoe zit het dan met de kwetsbaarheid van een foetus bij een zwangere vrouw? Waarom wordt die niet door dezelfde norm beschermd?
Kortom: genoeg reden om op zoek te gaan naar alternatieven. Zijn die er?
Pesticiden in groenten en fruit: acute en chronische ziekmakers
Hoe gevaarlijk zijn pesticiden?
Pesticiden zijn geen lieverdjes. Sterker nog: het is pure rotzooi.
Niet alleen verstoren ze de natuurlijke balans van het milieu, maar ze zijn ook enorm schadelijk voor mensen – al hangt dat van de hoeveel pesticiden af om precies te kunnen zeggen hoé schadelijk ze zijn.
“De effecten van pesticiden op de menselijke gezondheid zijn alarmerend. Blootstelling aan pesticiden kan acute en chronische gezondheidsproblemen veroorzaken. Agrarische werknemers, die dagelijks in contact komen met deze chemicaliën, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van ademhalingsproblemen, huidirritatie, neurologische aandoeningen en zelfs kanker.”
“Er zijn aanwijzingen dat mensen die in het verleden lang met chemische stoffen hebben gewerkt, zoals telers met gewasbeschermingsmiddelen, een grotere kans hebben om ziekten te krijgen die het zenuwstelsel aantasten (neurodegeneratieve ziekten), zoals Parkinson en Alzheimer.”
Wij, als consument, krijgen deze pesticiden dagelijks binnen via ons voedsel. Daar zijn in 1991 dus normen voor gesteld, maar de vraag zijn in hoeverre hierover is nagedacht.
Veelgehoorde kritiek op deze normen van de EU voor wat betreft pesticiden, is dat er geen rekening wordt gehouden met het “cumulatieve effect”. Daarover hieronder meer.
Maar eerst: babyvoeding.
Waarom gelden er andere normen voor groenten en fruit in babyvoeding?
“Zuigelingen, jonge kinderen en zieke mensen zijn kwetsbaar. Daarom zijn er strenge normen voor producten voor deze groepen consumenten. De producten mogen niet meer dan 0,01 milligram per kilogram (mg/kg) residuen van pesticiden bevatten. Voor een aantal specifieke pesticiden gelden nog striktere maximale gehaltes.” – aldus de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.
Op maandag 13 januari zond de Keuringsdienst van Waarde een aflevering uit waarin ze een claim van zogenaamde ‘babyvelden’ onderzoeken, die Olvarit doet.
“Onze boeren verbouwen groente en fruit voor babyvoeding op speciale babyvelden. Deze zijn omringd door de natuur en dus niet naast snelwegen.” – Olvarit.
Wat blijkt? Er is een variatie tussen de concentratie van bestrijdingsmiddelen in de ‘verse’ groenten en fruit die we in de supermarkten vinden en tussen allerlei soorten groenten en fruit verwerkt in babyvoeding.
Babyvoeding moet bijvoorbeeld vrij zijn van een aantal (zware) bestrijdingsmiddelen. Deze regels zijn ook veel strikter dan voor ‘normale’ voeding. Daar is een speciale lijst voor.
Dus: er zijn strengere EU regels voor pesticides, vervuilingen, zware metalen en nitraten in babyvoeding. Logisch ook, maar waarom worden dezelfde normen dan niet voor volwassenen (en met name niet voor zwangere vrouwen en zieke mensen) gehanteerd – vraag je je af?
De logica daarachter is dat baby’s veel gevoeliger zijn voor die stoffen dan wij, als volwassenen.
De Keuringsdienst van Waarde sprak ook met het Pesticide Action Network (PAN). Zij hebben verschillende metingen gedaan naar resten van bestrijdingsmiddelen in groenten en fruit. Zij concludeerden dat het overgrote deel van de ‘gangbare’, met pesticiden behandelde producten, NIETgeschikt zijn voor de bereiding van babyvoeding.
De hoeveelheid pesticiden op ‘normale’ groenten en fruit in de supermarkt kan oplopen tot soms wel 1000x zoveel als de babynorm adviseert. Als je dus elke dag zélf vers fruit en verse groenten gaat halen – en dit ‘prakt’, krijgt je baby téveel toxische stoffen binnen.
Volgens toxicoloog Martin van den Berg hebben we een tekort aan informatie, aan toxicologische kennis hierover om de effecten echt goed te kunnen benoemen. Maar hij stelt ook: “Wat we in ieder geval zeker weten, is dat kinderen die in een omgeving van gebieden wonen waar veel gespoten wordt… dan zie je dat dat effecten heeft op de hersenontwikkeling.[..] Die effecten kunnen zich bijvoorbeeld uiten door sociale interacties die anders zijn, leermogelijkheden: concentratieproblemen.”
Hij beaamt dat het evident is dat er een relatie is tussen veel pesticiden binnen krijgen en verminderde hersencapaciteit.
Hoe zit het met de foetus van zwangere vrouwen?
Het is bijzonder gek dat er rekening gehouden wordt met lagere gehaltes pesticiden in babyvoeding, maar dat zwangere vrouwen niet geadviseerd wordt om daarop te letten.
Zij eten doorgaans ‘gewoon’ de groenten en fruit zoals deze in de supermarkt te krijgen zijn.
Stefan de Keersmaecker, woordvoerder van de Europese Commissie, geeft in de (eerder hierboven benoemde) aflevering van de Keuringsdienst van Waarde aan dat we er zeker niet vanuit moeten gaan dat ‘gangbare’ groenten en fruit niet veilig zouden zijn. Stefan over speciale babyvoeding: “Wat ik gewoon wil zeggen is dat we allerlei bijkomende voorzorgsmaatregelen hebben getroffen. [..] We hebben er extra bijkomende bescherming bij aangeboden.”
De Europese Commissie blundert echter door zichzelf tegen te spreken. Aan de ene kant zeggen ze dat dat baby’s veel minder blootgesteld mogen worden aan pesticiden en zware metalen. En dat is goed, want daarvoor moeten producenten zich aan allerlei regels houden m.b.t. babyvoeding. Maar aan de andere kant zeggen ze dat je als ouder wel volle bak zélf groenten en fruit met pesticiden en zware metalen mag eten – en deze zelfs aan je baby mag geven.
De Europese Commissie heeft het over “extra bescherming” alsof dit eigenlijk niet nodig is, terwijl ze ook weten dat uit onderzoek is gebleken dat die extra bescherming absoluut wél nodig is.
Als je als zwangere vrouw dus de ‘gangbare’ groenten en fruit uit de supermarkt eet, met alle pesticiden en zware metalen daarbij, schaadt je dus eigenlijk de hersenontwikkeling van je ongeboren kind. De periode vóór de geboorte is nog kwetsbaarder dan de periode na de geboorte. Dezelfde normen die voor kinderen van 0 tot 3 jaar gelden, zouden dus eigenlijk ook voor zwangere vrouwen moeten gelden, volgens toxicoloog Martin van den Berg.
Wat is het cumulatieve effect van pesticiden en andere gifstoffen?
En dan is er nog het cumulatieve effect. In plaats van het aantal toegestane gifstoffen op ons bord op nul te zetten, heeft Europa ervoor gekozen om kleine beetje gifstoffen door de vingers te zien. Maar: alle kleine beetjes tellen ook op.
En, erger nog: er worden zelfs regelmatig gifstoffen op groenten en fruit aangetroffen die verboden zouden zijn verklaard door de EU.
Oók op Nederlandse aardappelen. “Vooral bananen uit Colombia (allemaal, 100%), rozijnen uit onbekende landen (56%), aardappelen uit Nederland (29%), Spaanse paprika’s en mandarijnen (7-8%) en sperziebonen uit Marokko (14%) blijken bestrijdingsmiddelen te bevatten die in EU-landbouw verboden zijn (bron).
Dat aardappelen uit eigen land zo slecht uit de bus komen is extra opmerkelijk, omdat de gevonden middelen dus helemaal niet in Europa mogen worden gebruikt.”
Als je dus denkt “lekker gezond bezig te zijn” door veel verse groenten en fruit uit de grote supermarkten te eten, ben je in wezen je hormoonhuishouding aan het verstoren en je zenuwstelsel aan het vergiftigen. Met zeer ernstige ziektebeelden op zowel de korte als de lange-termijn als gevolg.
Het alternatief: biologische groente- en fruitteelt
De manieren om wel gezond bezig te zijn? Zelf groenten en fruit gaan telen en kweken, of: voortaan biologische groenten en fruit kopen.
Wie ervoor kiest om biologische groenten en fruit te kopen, kan zichzelf de vraag stellen: wat houdt biologisch dan precies in? De exacte definitie van ‘biologisch’ is nergens eenduidig vastgelegd. Dus geef ik er zelf maar een definitie aan:
- Alleen gebruik van groene gewasbeschermingsmiddelen (bron)
- Zoveel mogelijk gebruik van ziekte resistente rassen
- Geen kunstmest (enkel organische en biologische meststoffen)
- Geen chemische onkruidbestrijding
- Zoveel mogelijk behoud van het natuurlijk evenwicht in de kwekerij/teelt.
Maar, hoe weet je of iets écht biologisch is? Ook grote supermarkten verkopen biologische groenten en fruit: als je in de gangbare supermarkten biologisch gaat winkelen kun je bio-producten herkennen aan een groen logo: “Bio producten kan je herkennen aan het Europese bio label (een blaadje op een groene achtergrond). Dankzij dat label ben je zeker dat producenten geen pesticiden of andere chemicaliën gebruiken om hun producten te kweken en dat de dieren worden behandeld volgens de voorschriften van de bio wetgeving.”
Helaas komt het zelfs nog met een bio label voor dat je – meestal door de grote merken – genept wordt (bron).
Een veiligere optie is dus om een bio-supermarkt te zoeken of om op “biologische groenten” in jouw gebied te googlen. Vaak kom je dan bij een kleinschaligere boerderij uit die vooral veel bio-producten verkoopt.
Een andere vraag die ik weleens hoor, is: is biologisch dan hetzelfde als onbespoten? Maar dat is niet het geval.
Biologische producten kunnen namelijk wél bespoten zijn met groene gewasbeschermingsmiddelen. Ook dít zijn allesdodende middelen. Maar ze zouden over het algemeen veel minder schadelijk voor de gezondheid zijn dan pesticiden en zware metalen.
Is biologische voeding gezonder? Goed om te weten is dat verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat biologische voedingsmiddelen rijker zijn aan belangrijke voedingsstoffen.
Sommige mensen beweren zelfs dat de smaak anders is: beter. Omdat de groenten en fruit de tijd krijgen om op een natuurlijke manier te groeien, zou de smaak ook rijper en voller zijn.
Mijn voornemen
Terwijl ik dit schrijf ben ik 25 weken zwanger. En ik schrik van de hoeveelheid ‘rotzooi’ in de gangbare groenten en fruit in de supermarkten. Mijn voornemen is dus om dit niet meer te eten. In ieder geval: absoluut niet teveel ervan. En dat blijf ik de rest van mijn leven hopelijk volhouden.
Ik rij liever een stukje om naar een biologische winkel met het idee dat ik – en mijn kind – niet teveel gifstoffen binnen krijgen, dan onnodig risico te lopen.
Laat mij voortaan maar lekker biologisch eten.
